• หน้าหลัก
• วันสำคัญ

ค้นหา

วันพิพิธภัณฑ์ไทย

          วันที่ 19 กันยายน เป็นวันพิพิธภัณฑ์ไทย เหตุที่กำหนดให้วันที่ 19 กันยายน เป็นวันพิพิธภัณฑ์ไทยก็เนื่องมาจากเป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงกระทำพิธีเปิดพิพิธภัณฑ์ที่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้จัดตั้งขึ้นที่หอคองคอเดีย หรือศาลาสหทัยสมาคม ตอนนั้นเรียกว่ามิวเซียมหลวงให้ประชาชนเข้าชมเป็นครั้งแรก  ภายหลังได้โปรดเกล้า ฯให้ย้ายสิ่งของพิพิธภัณฑ์ไปเก็บรักษา ณ พระที่นั่งอันเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ที่ถนนหน้าพระธาตุในปัจจุบัน  โดยครั้งนั้นได้โปรดฯ ให้ยกฐานะเป็นกรมพิพิธภัณฑสถาน สังกัดกระทรวงธรรมการและมีพัฒนาการมาตลอดทุกรัชกาลที่ผ่านมา โดย จริงๆแล้วก่อนหน้านั้น เมื่อปี พ.ศ. 2402  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ร.4 ก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระที่นั่งขึ้นองค์หนึ่งในพระบรมมหาราชวังพระราชทานนามว่า  “ ประพาสพิพิธภัณฑ์ ”  เพื่อใช้เป็นที่จัดตั้งแสดงศิลปโบราณวัตถุที่ทรงรวบรวมไว้  แต่ครั้งนั้นไม่ได้เปิดให้ประชาชนชม  “วันพิพิธภัณฑ์ไทย”  เพิ่งจะได้รับการประกาศกำหนดเป็นทางการ โดย คณะรัฐมนตรีก็เมื่อปี พ.ศ. 2538
          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันก็ทรงสนพระราชหฤทัยและให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มาก  ดังจะเห็นได้จากการที่ทรงมีพระราชดำริให้กรมศิลปากรก่อตั้งพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติเจ้าสามพระยาที่ จ. พระนครศรีอยุธยาและได้เสด็จฯ ไปทรงเปิด เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2504 จากนั้นอีกสามปี กรมศิลปากรได้ขยายกิจการงานพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติขึ้นที่ จ. สุโขทัย คือพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติราม-คำแหง ก็ทรงมีพระมหากรุณาฯ เสด็จฯ ไปทรงเปิดให้อีก  โดยในครั้งนี้  หลังจากที่ได้ทอดพระเนตร บรรดาศิลปโบราณวัตถุแล้วจะเสด็จฯ กลับได้ทรงมีพระราชดำรัสกับ นายธนิต  อยู่โพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากรในขณะนั้นที่เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทอยู่ว่า  “ นี่ถ้ากรมศิลปากรไปสร้างพิพิธภัณฑ์ที่ไหนนะ…จะไปเปิดให้ ”  นับจากนั้นกรมศิลปากรก่อตั้งพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติที่ไหน ถ้าไม่ทรงติดพระราชภารกิจพระบาทสมเด็จพระ-เจ้าอยู่หัวก็จะเสด็จฯ ไปทรงประกอบพระราชพิธีเปิดให้ทุกครั้ง
          ปัจจุบัน มีผู้เห็นความสำคัญของ ศิลปโบราณวัตถุกันมากขึ้นจึงได้มีการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ เพื่อรวบรวมของล้ำค่าเหล่านั้นและจัดแสดงแก่ประชาชนให้เป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ และแหล่งรื่นรมย์กันมาก  ทั้งภาครัฐและเอกชน  บางแห่งก็ใช้ชื่อเรียกเป็นพิพิธภัณฑ์  บางแห่งก็เรียกเป็นอย่างอื่นหลากหลายรูปแบบ  เช่น  ในสังกัดของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติก็มีหออัครศิลปิน ซึ่งเป็นที่รวบรวมพระราช-ประวัติและผลงานด้านศิลปะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และศิลปินแห่งชาติทุกสาขา, มีหอไทยนิทัศน์ ที่จัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับชนชาติไทยในแบบมัลติมีเดีย, มีหอวัฒนธรรมวิวัฒน์จัดแสดงความเป็นมาของกระทรวงวัฒนธรรมตั้งแต่สมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม   ในภูมิภาคก็มีหอวัฒนธรรมนิทัศน์ของศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดที่เป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น  ส่วนพิพิธภัณฑ์หุ่นขี้ผึ้งไทย พิพิธภัณฑ์ชาวนาไทย และพิพิธภัณฑ์ตามวัดต่าง ๆ ก็เป็นอีกรูปแบบหนึ่งของพิพิธภัณฑ์บ้านเราที่จัดทำ โดยเอกชนและชุมชนในท้องถิ่นที่มีลักษณะเฉพาะของตน

---

สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร. (2567). วันพิพิธภัณฑ์ไทย. สืบค้น 21 พฤศจิกายน 2567, จาก https://arit.kpru.ac.th/page_id/804/TH

---