เดปอถู่ จิตวิญญาณที่คงอยู่
เผยแพร่เมื่อ 26-01-2022 ผู้ชม 917
[15.7848151, 98.2836864, เดปอถู่ จิตวิญญาณที่คงอยู่ ]
ชาวกะเหรี่ยงเป็นชนเผ่าหนึ่งที่มีภูมินิเวศอยู่พื้นที่แถบด้านตะวันตกของประเทศไทย นับว่ามีองค์ความรู้ภูมิปัญญาในการจัดการป่า มีวิถีชีวิตที่สอดคล้องเอื้อต่อป่าการใช้ทรัพยากรป่า ซึ่งปรากฏให้เห็นในบทลำนำ บทเพลง พิธีกรรมต่าง ๆ ด้วยเหตุนี้เราจึงนำความเชื่อและวิถีปฎิบัติการบางพิธี กลับมาฟื้นฟูพิธีกรรม”เดปอถู่” เพื่อให้กลับมารับใช้วิถีชีวิตซึ่งเอื้อต่อการดำรงชีวิตในป่า
“เดปอถู่” เป็นป่าทางความเชื่อที่ชาวกะเหรี่ยงถือปฏิบัติกันมาเป็นเวลาช้านาน กล่าวคือ เมื่อเด็กแรกเกิดผู้เป็นพ่อจะนำรกหรือ”เด”บรรจุในกระบอกไม้ไผ่มัดปากกระบอกพันด้วยผ้า รุ่งเช้าผู้เป็นพ่อจะไปผูกติดกับต้นไม้ โดยจะคัดเลือกต้นไม้สมบูรณ์และมีความแข็งแรง ต้นไม้นี้เรียกว่า “เดปอถู่” เชื่อว่าขวัญของเด็กผู้นั้นจะอยู่กับต้นไม้นั้นตลอดไป
“เดปอถู่” จะได้รับการดูแลคุ้มครองไม่ให้ผู้ใดตัดหรือโค่น หากต้นไม้ถูกตัดหรือโค่นลงเชื่อว่าขวัญของคนๆ นั้นจะไม่มีที่อยู่ จะทำให้เจ้าของ “เด” เจ็บไข้ได้ป่วย ผู้ที่ใดฝ่าฝืนไม่ว่าจงใจหรือไม่ก็ตามจะถูกปรับโทษด้วยการต้องไปขอขมาลาโทษเพราะถือว่าเป็นการหลบหลู่ไม่ให้เกียรติกับเจ้าของ “เด” ด้วยเหตุนี้ในชุมชนกะเหรี่ยง จะได้พบเห็นต้นไม้ที่ผูกรกกับเด็กจำนวนมากอยู่รอบๆหมู่บ้าน “เดปอถู่” ไม่ได้มีความหมายเพียงแค่การนำ “เด” ของเด็กมาผูกติดกับต้นไม้เท่านั้น แต่มีความเกี่ยวข้องถึงสภาพแวดล้อม การเคารพต่อสิ่งมีชีวิตต่อสิ่งรอบข้างและการนำ “เด” หรือ “รกเด็ก”ไปผูกกับต้นไม้เป็นประเพณีที่ไม่ขัดกับหลักศาสนาใดๆ
สำหรับปัจจุบันคนรุ่นใหม่มีความเข้าใจ “เดปอถู่”น้อยลง เนื่องจากไม่มีการสืบทอด คนรุ่นใหม่ไม่ได้ให้ความสำคัญต่อคุณค่าของประเพณี วัฒนธรรมใหม่ ๆ ได้หลั่งไหลเข้ามาแทนที่ คุณค่าความเชื่อถือปฏิบัติได้ลดความสำคัญไปเห็นได้ชัดเจน กฎเกณฑ์ได้ถูกนำมาใช้ในสังคมที่เป็นทางการมากขึ้น ยึดถือกฎหมายบ้านเมืองเป็นหลักสำคัญเพียงข้างเดียว ลืมไปว่าความสำคัญของกฎจารีตประเพณีนั้นมีความสำคัญยิ่งในการดำเนินชีวิต คนเลือกที่ไขว่คว้าสิ่งใหม่ๆ นวัตกรรมใหม่ๆแทนที่ของเดิมเร็วจนเกินกว่าที่จะเข้าใจว่าสิ่งใหม่ๆเหล่านั้นเหมาะกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชนเผ่าตนเองหรือไม่อย่างไร การที่ป่าไม้ถูกทำลายไปมากเป็นเพราะความต้องการของคนไม่พอ ทุกคนต้องการสะสมเอาเป็นของตนเอง จนลืมคุณค่าของธรรมชาติ คนเริ่มที่จะไม่กลัวเจ้าป่า เจ้าเขา ไม่เชื่อว่าสรรพสิ่งมีเจ้าของ ทำให้การกอบโกย มองไม่เห็นคุณค่าของความดีงามทางวัฒนธรรมตนเอง ความไม่ยำเกรงและไม่เคารพต่อธรรมชาติเช่นนี้นำมาซึ่งความหายนะมากมายตามที่ปรากฏ
คำสำคัญ : พิธีกรรม การถือกำเนิด
ที่มา : https://www.facebook.com/laoruengmuengtak/
รวบรวมและจัดทำข้อมูล : กาญจนา จันทร์สิงห์
สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มาหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร. (2565). เดปอถู่ จิตวิญญาณที่คงอยู่ . สืบค้น 22 พฤษภาคม 2568, จาก https://arit.kpru.ac.th/ap2/local/?nu=pages&page_id=2019&code_db=610004&code_type=TK002
Google search
“เดปอถู่” เป็นป่าทางความเชื่อที่ชาวกะเหรี่ยงถือปฏิบัติกันมาเป็นเวลาช้านาน กล่าวคือ เมื่อเด็กแรกเกิดผู้เป็นพ่อจะนำรกหรือ”เด”บรรจุในกระบอกไม้ไผ่มัดปากกระบอกพันด้วยผ้า รุ่งเช้าผู้เป็นพ่อจะไปผูกติดกับต้นไม้ โดยจะคัดเลือกต้นไม้สมบูรณ์และมีความแข็งแรง ต้นไม้นี้เรียกว่า “เดปอถู่” เชื่อว่า ขวัญของเด็กผู้นั้นจะอยู่กับต้นไม้นั้นตลอดไป
เผยแพร่เมื่อ 26-01-2022 ผู้เช้าชม 917
ฟ้อนมองเซิง เป็นการแสดงที่คนอุ้มผางนิยมรำมานานหลายปี เพราะดนตรีสนุกสนานท่ารำชวนมองและการแต่งกายสีสันงดงาม แต่เดิมนิยมรำเฉพาะในการแห่เทียนเข้าพรรษา และแห่สงกรานต์ แต่ต่อมานำไปแสดงทุกงานที่มีโอกาส ปัจจุบันใช้ดนตรีประกอบการฟ้อนจากการเปิดเครื่องเสียง ในอนาคตเมื่อมีความพร้อมก็จะใช้เครื่องดนตรีแบบดั้งเดิม คือฆ้องและกลองงที่เคยมีแต่เดิม
เผยแพร่เมื่อ 27-11-2024 ผู้เช้าชม 61
พิธีทำบุญยุ้งข้าว เป็นพิธีกรรมสำคัญของชาวกะเหรี่ยงในชุมชนบ้านกุยเลอตอ จังหวัดตาก ที่สะท้อนถึงความเคารพและขอบคุณต่อพระแม่โพสพและข้าว ซึ่งถือเป็นแหล่งอาหารหลักของชุมชน โดยเฉพาะข้าวเหนียวที่มีความสำคัญอย่างมากในการดำรงชีวิตประจำวัน พิธีทำบุญยุ้งข้าวถือเป็นการแสดงความขอบคุณต่อธรรมชาติและพระแม่โพสพ ที่คอยปกป้องและให้ผลผลิตที่เพียงพอต่อการดำรงชีวิต นอกจากนี้ ยังเป็นโอกาสที่ชุมชนจะได้มารวมตัวกัน เพื่อสร้างความสามัคคีและเคารพต่อข้าวซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการดำรงชีวิต
เผยแพร่เมื่อ 12-12-2024 ผู้เช้าชม 154
หลังคาตองตึง ทำมาจากใบต้นตองตึง คือต้นพลวงในภาษากลาง มีลักษณะเป็นไม้ยืนต้นสูงประมาณ 20-30 เมตร เป็นพันธุ์ไม้หลักของป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าเต็งรัง หรือป่าแดง ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 100-600 เมตร หลังคาตองตึงใช้แพร่หลายในจังหวัดทางภาคเหนือ โดยเฉพาะปัจจุบันยังพบเรือนตามชนบท กระบวนการทำหลังคาตองตึงเกิดขึ้นในหน้าแล้งประมาณเดือนธันวาคม – มีนาคม เป็นช่วงที่ใบตองตึงกำลังร่วงเพื่อผลัดเปลี่ยนใบใหม่ โดยตอนเช้าเวลาประมาณ 6.00-8.00 น. ชาวบ้านจะเริ่มเข้าป่าเพื่อไปเก็บใบตองตึงแห้งที่ร่วง ซึ่งในช่วงเช้าของฤดูหนาวหมอกและไอน้ำช่วยให้ใบตองตึงที่แห้งอ่อนตัวลง
เผยแพร่เมื่อ 12-12-2024 ผู้เช้าชม 60
ผ้าทอกี่เอว เป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้านที่มีความสำคัญและเป็นเอกลักษณ์ของชาวปะกาญอ ในบ้านกุยเลอตอ ซึ่งสืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน การทอผ้ากี่เอวนี้เป็นการทอผ้าด้วยมือโดยใช้เครื่องมือพื้นฐานที่เรียกว่า “กี่เอว” ซึ่งเป็นกี่ทอผ้าขนาดเล็กที่ต้องผูกติดกับเอวผู้ทอ ทำให้สามารถพกพาไปทอได้ทุกที่ โดยไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่ขนาดใหญ่เหมือนกับการทอผ้าแบบกี่ใหญ่
เผยแพร่เมื่อ 12-12-2024 ผู้เช้าชม 295