บายศรีหลัก
เผยแพร่เมื่อ 14-03-2018 ผู้ชม 172
[16.3858304, 99.5097984, บายศรีหลัก]
ลักษณะ เป็นบายศรีสลับกันไป เช่น ชั้นแรก ๓๒ ลูก หรือ ๑๖ ลูก ชั้นต่อไปก็ลดลงตามแต่ผู้สั่งจะสั่งทำ บายศรีหลักจะมี ๙ ชั้น หรือ ๗ ชั้น หรือ ๕ ชั้นแล้วแต่การใช้ในแต่ละงาน ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้ในพิธีไหว้ครู การใช้งาน 1. พิธีการบวงสรวงเทวดาอารักษ์
- พิธีการไหว้ครูประจำปี
- งานพิธีสำคัญ เช่น บายศรีทูลพระขวัญ ในพิธีทูลพระขวัญ บายศรีหลักที่ใช้ในพิธีจะใช้บายศรีเดี่ยว ๑ หลัก ถ้าใช้ในพิธีกรรมอื่นนิยมใช้เป็นคู่ หรือถ้าจะใช้แบบเดี่ยว ต้องตั้งบายศรีหลักไว้ตรงกลาง
อุปกรณ์ 1. ใบตอง (ควรให้ใบตองกล้วยตานี)
- พานแว่นฟ้า ขนาดเล็ก กลาง ใหญ่ ผูกติดกันไว้ด้วยลวด และรองพื้นพานด้วยโฟม
- ภาชนะปากกว้างสำหรับใส่น้ำแช่ใบตอง 2 ใบ
- สารส้ม
- น้ำมันมะกอก ชนิดสีเหลือง หรือขาว
- ไม้ปลายแหลม (ขนาดไม้เสียบลูกชิ้น) ประมาณ 20-30 อัน
- ดอกไม้ (ดอกพุด ดอกดาวเรือง ดอกบานไม่รู้โรย ฯลฯ)
- กรรไกร สำหรับตัดใบตอง
- ลวดเย็บกระดาษ
การเลือก และ การทำความสะอาดใบตอง
ใบตองที่นำมาใช้สำหรับทำบายศรี มักนิยมใช้ใบตองจากกล้วยตานี เนื่องจากเป็นใบตองที่มีลักษณะเป็นเงา มันวาว เมื่อโดนน้ำจะยิ่งเกิดประกายสีเขียวเข้มสวยงามยิ่งขึ้น และที่สำคัญ ใบตองจากกล้วยตานี มีความคงทน ไม่แตกง่าย ไม่เหี่ยวง่าย สามารถนำมาพับม้วนเป็นรูปลักษณะต่างๆได้ง่าย และสามารถเก็บไว้ได้นานหลายวัน หรือถ้ารักษาโดยหมั่นพรมน้ำบ่อยๆ ใบตองกล้วยตานี จะสามารถคงทนอยู่ได้นานเป็นสัปดาห์ทีเดียว
เมื่อได้ใบตองกล้วยตานีมาแล้ว จะต้องนำมาทำความสะอาดก่อน ด้วยการเช็ด โดยใช้ผ้านุ่มๆ เช็ดฝุ่นละอองและสิ่งสกปรกต่างๆออกจากใบตองเสียก่อน โดยการเช็ด จะต้องใช้ผ้าเช็ดตามรอยของเส้นใบไปในทางเดียว เมื่อเช็ดสะอาดดีแล้ว ก็ให้พับพอหลวมๆ เรียงซ้อนกันไว้ให้เป็นระเบียบ เพื่อรอนำมาใช้งานในขั้นตอนต่อไป
การฉีกใบตองเพื่อเตรีมทำกรวยบายศรี
ใบตองที่ได้ทำความสะอาดเป็นที่เรียบร้อยแล้ว หยิบมาทีละใบ แล้วนำมาฉีกเพื่อเตรียมไว้สำหรับม้วนหรือพับ ทำกรวยบายศรี
การพับหรือฉีกใบตอง แบ่งเป็นสามประเภทคือ
- ใบตองสำหรับทำกรวยแม่ ฉีกกว้างประมาณ 2 นิ้วฟุต
- ใบตองสำหรับทำกรวยลูก ฉีกกว้างประมาณ 2 นิ้วฟุต
- ใบตองสำหรับห่อ ฉีกกว้างประมาณ 1.5 นิ้วฟุต
การพับกรวย และห่อกรวย
การพับหรือห่อกรวย หมายถึงการนำใบตองที่ฉีกเตรียมไว้แล้วสำหรับพับกรวย มาพับ โดยการพับกรวยแม่และกรวยลูกจะมีลักษณะวิธีการพับเหมือนกัน คือ การนำใบตองมาพับม้วนให้เป็นกรวยปลายแหลม เพียงแต่กรวยลูกจะมีการนำดอกพุด มาวางเสียบไว้ที่ส่วนยอดปลายแหลมของกรวยด้วย เมื่อพับหรือม้วนใบตองเป็นกรวยเสร็จในแต่ละกรวยแล้ว ให้นำลวดเย็บกระดาษ มาเย็บใบตองไว้เพื่อป้องกันใบตองคลายตัวออกจากกัน แล้วเก็บกรวยแต่ละประเภทไว้จนครบจำนวนที่ต้องการเมื่อได้กรวยแต่ละประเภทครบตามจำนวนที่ต้องการแล้ว ก็นำกรวยที่ได้มาห่อ โดยการนำใบตองที่ฉีกเตรียมไว้สำหรับห่อมาห่อกรวย หรือเรียกอีกอย่างว่า ห่มผ้า หรือ แต่งตัวให้กรวยบายศรี ส่วนวิธีการห่อ การห่อริ้วบายศรี คือการนำกรวยแม่ และ กรวยลูกที่ได้ห่อกรวยไว้เรียบร้อยแล้ว มาห่อมัดรวมเข้าไว้ด้วยกัน ที่นิยมทำกัน ใน 1 ริ้ว จะประกอบด้วย กรวยแม่ 1 กรวย กรวยลูก 9 กรวย
วิธีการห่อริ้ว มีการห่อคล้ายกับการห่อกรวยแม่หรือกรวยลูก แต่จะแบ่งวิธีตามลักษณะงานที่ได้เป็น 2 วิธี คือ
- ห่อแบบตรง คือการห่อโดยเริ่มต้นจากกรวยแม่ แล้ววางกรวยลูกไว้ด้านบนกรวยแม่เป็นชั้นๆทับกันขึ้นมา หรือหันกรวยลูกเข้าหาตัวผู้ห่อ การห่อแบบนี้ จะได้ริ้วบายศรีค่อนข้างตรง และในช่วงตัวริ้ว จะมีรอยหยักของใบตองห่อเรียกว่า มีเกล็ด
- ห่อแบบหวาน คือการห่อ โดยเริ่มต้นจากกรวยแม่ แต่วางกรวยลูกไว้ด้านล่างของกรวยแม่ และวางซ้อนลงด้านล่างลงไปจนครบ หรือหันกรวยแม่เข้าหาตัวผู้ห่อ โดยวางกรวยลูกลงด้านล่างจนครบนั่นเอง การห่อแบบนี้ จะได้ริ้วบายศรีเป็นลักษณะอ่อนช้อย งอน อ่อนหวาน
เมื่อห่อริ้วจนเสร็จในแต่ละริ้วแล้ว จึงนำริ้วที่ได้ลงแช่ในน้ำผสมสารส้มที่เตรียมไว้ประมาณ 20 นาที เพื่อให้ใบตองเข้ารูปทรง อยู่ตัวตามที่ได้พับและห่อ จากนั้น จึงนำไปแช่ในน้ำผสมน้ำมันมะกอกต่อไป เพื่อให้ริ้วมีความเป็นมันวาว เน้นสีเขียวเข้มของใบตองมากขึ้น และมีกลิ่นหอมในตัวเอง
คำสำคัญ : บายศรี
ที่มา : 253/1 หมู่ 1
รวบรวมและจัดทำข้อมูล : นักศึกาษา รหัส 5912206
https://arit.kpru.ac.th/ap/local/?nu=pages&page_id=946&code_db=DB0019&code_type=002
บายศรีปากชาม แบบที่ 3
บายศรีปากชามค่อนข้างจะเป็นบายศรีที่มีความสำคัญมากเลยล่ะ เพราะส่วนใหญ่แล้วบายศรีประเภทอื่น ๆ ก็มักจะมีแม่แบบมาจากตัวบายศรีปากชามเลย หรือจะให้เข้าใจกันง่าย ๆ คือ ตัวบายศรีปากชามนั้นเป็นแม่แบบให้แก่บายศรีอื่น ๆ นั่นเอง โดยตัวบายศรีปากชามมักจะถูกล้อมรอบไปด้วยใบตองจับจีบเป็นรูปร่างต่าง ๆ ตกแต่งอยู่รอบ ๆ มีกรวยใบตองม้วนตั้งอยู่บนกลางองค์บายศรี บนยอดกรวยเองก็มีไข่ต้มและดอกไม้ประดับประดาอยู่เต็ม ภายในกรวยม้วนเองนั้นก็มีการบรรจุข้าวตอกและดอกไม้อยู่ภายใน และมีการตั้งตัวบายศรีไว้บานปากชามงาม ๆ จึงเป็นที่มีของชื่อว่าบายศรีปากชาม แต่ถ้าไม่สามารถที่จะหาชามรูปงามมาเพื่อใส่ตัวบายศรีได้เลย
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 184
บายศรีผ้า
บายศรีที่ทำมาจากผ้าดัดแปลมาจากทำบายศรีเทพที่ใช้ใบตองบายศรีผ้าเป็นที่นิยมมากในปัจจุบัน
เผยแพร่เมื่อ 14-03-2018 ผู้เช้าชม 296
บายศรีแก้ว ทอง เงิน
บายศรีแก้ว ทอง เงิน ประกอบด้วยพานแก้วขนาดใหญ่-เล็ก วางซ้อนกันขึ้นไปตามลำดับเป็นชั้นๆ รวมเป็นพานบายศรี ๓ ชนิด วางบายศรีแก้วไว้ตรงกลาง บายศรีทองตั้งด้านขวา และบายศรีเงินตั้งด้านซ้าย
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 287
บายศรีเทพพนม1
บายศรีทำจากใบตองสดและริบบิ้นโทนสีชมพูประดับด้วยดอกบัว/ดาวเรือง กรวยใบตองจับจีบคาดดิ้นเงิน-ทอง
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 134
บายศรีเทพแปดทิศ
บายศรีทำจากใบตองสดและริบบิ้นโทนสีชมพู-ขาว ฐานห่อใบตองจับจีบคาดด้วยดิ้นเงิน-ทองเพื่อความสวยงาม
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 334
บายศรีพรหมเปิดทรัพย์
บายศรีทำจากใบตองสดและริบบิ้นโทนสีเหลือง-เขียว กรวยใบตองคาดดิ้นเงิน-ทอง รองกรวยด้วยกลีบใบตองสอดริบบิ้น ตกแต่งด้วยกลีบใบตองเพื่อความสวยงาม
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 206
บายศรีนมแมว ขันผูกมือ หรือขันมัดมือ
บายศรีนมแมวเป็นบายศรีพิเศษ สำหรับใช้กับคนทุกชนชั้น นับแต่ชาวบ้านจนถึงพระราชวงศ์ ทางภาคเหนือจะเรียกบายศรีชนิดนี้ว่า บายศรีนมแมว ขันผูกมือหรือขันมัดมือ เครื่องสักการะที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ด้ายหรือฝ้าย สำหรับผูกข้อมือ มักใช้ด้ายดิบ
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 126
บายศรีอภัยทาน
งานประดิษฐ์ดอกไม้ใบตอง เป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของไทยที่มีมาช้านาน ใช้ในงานพิธีต่าง ๆ ในสมัยก่อนงานใบตองประดิษฐ์ขึ้นโดยใช้ส่วนประกอบของต่าง ๆ ของต้นกล้วย
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 493
บายศรีปากชาม
บายศรีรองด้วยชามประดับไปด้วย ดอกไม้มงคลต่างๆ บายศรีปากชาม เป็นบายศรี ที่ใช้ในการ สักการบูชา เทพยดา ครูบาอาจารย์ ในการบวงสรวง เทพยดาในทุกๆ พิธีกรรม จะขาดบายศรีปากชามไม่ได้
เผยแพร่เมื่อ 14-03-2018 ผู้เช้าชม 223
บายศรีสู่ขวัญ
การบายศรีสู่ขวัญทำขึ้นเพื่อเรียกขวัญให้กลับมาอยู่กับตัว อวยพรให้อยู่เย็นเป็นสุข อายุมั่นขวัญยืน เจริญก้าวหน้าประสบโชคชัย ปลอบประโลมจิตใจให้เข้มแข็งมั่นคงปราศจากความหวาดกลัว เดินทางก็ให้ปลอดภัย
เผยแพร่เมื่อ 16-03-2018 ผู้เช้าชม 152